Công nghệ 5G có hai loại chính là SA (StandAlone) và NSA (Non-StandAlone)

Công nghệ 5G có hai loại chính là SA (StandAlone) và NSA (Non-StandAlone), mỗi loại có những đặc điểm và ứng dụng riêng biệt.

SA (StandAlone): Là kiến trúc độc lập, trong đó mạng 5G hoạt động riêng biệt mà không cần phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng 4G LTE. SA 5G bao gồm tất cả các thành phần mạng cần thiết để vận hành 5G độc lập, cung cấp tốc độ cao hơn, độ trễ thấp hơn, và tính năng mạng đầy đủ của 5G như slicing (chia nhỏ mạng để phục vụ từng loại ứng dụng). Kiến trúc này thường phù hợp với các ứng dụng công nghệ cao như thành phố thông minh, xe tự lái, và các hệ thống IoT (Internet of Things) phức tạp.

NSA (Non-StandAlone): Đây là cấu trúc chuyển tiếp, sử dụng hạ tầng 4G LTE hiện có để triển khai 5G. Trong kiến trúc này, phần điều khiển tín hiệu (control plane) dựa vào 4G, trong khi phần dữ liệu (data plane) dùng sóng 5G để tăng tốc độ và băng thông. Mạng NSA giúp các nhà mạng triển khai 5G nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn, nhưng không thể tận dụng đầy đủ các tính năng tiên tiến của 5G như SA​

5G Non-Standalone (NSA) thường được so sánh với công nghệ 4.5G bởi vì nó không hoàn toàn là mạng 5G thuần túy, mà dựa trên nền tảng 4G LTE. Trong mô hình này, 5G NSA kết hợp với cơ sở hạ tầng 4G hiện có, tận dụng phần lõi của 4G để thực hiện việc kết nối và điều khiển, trong khi 5G chỉ được sử dụng để truyền tải dữ liệu. Điều này giúp tăng tốc độ truyền dữ liệu so với 4G LTE nhưng chưa đạt đến khả năng và hiệu suất đầy đủ mà công nghệ 5G Standalone (SA) có thể cung cấp. Một số điểm khiến 5G NSA giống với 4.5G gồm:

+ Phụ thuộc vào mạng 4G: 5G NSA sử dụng phần điều khiển của mạng 4G, nên không thể cung cấp độ trễ thấp và các tính năng tiên tiến của 5G như slicing (chia nhỏ mạng) để tối ưu hóa cho các ứng dụng công nghiệp hoặc IoT.

+ Tốc độ cao nhưng chưa tối ưu: 5G NSA có tốc độ nhanh hơn 4G LTE nhưng vẫn không đạt đến mức tối đa mà SA có thể mang lại. Điều này phù hợp với việc triển khai nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, nhưng không hoàn toàn đem lại trải nghiệm 5G hoàn chỉnh.

+ Hạn chế về độ trễ và tính ổn định: NSA vẫn gặp giới hạn về độ trễ và tính ổn định khi so sánh với SA, điều này quan trọng trong các ứng dụng yêu cầu phản hồi nhanh như xe tự lái hay phẫu thuật từ xa
Công nghệ 5G Non-Standalone (NSA) có thể khiến điện thoại nóng hơn so với khi sử dụng mạng 4G hoặc Wi-Fi. Một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc này bao gồm:

+ Tăng cường truyền tải dữ liệu: 5G NSA tăng tốc độ truyền dữ liệu so với 4G, yêu cầu nhiều năng lượng hơn từ bộ vi xử lý và modem, làm tăng nhiệt độ thiết bị.

+ Công nghệ 5G vẫn chưa tối ưu về năng lượng: Modem 5G, đặc biệt là trong chế độ NSA, chưa được tối ưu hoàn toàn cho hiệu suất năng lượng như các modem 4G LTE. Điều này có thể dẫn đến việc tiêu thụ pin nhanh hơn và làm thiết bị nóng lên, đặc biệt khi kết nối mạng yếu và thiết bị cần tăng công suất để duy trì kết nối ổn định.

+ Cấu trúc mạng NSA: Khi kết nối NSA, thiết bị phải duy trì cả hai kết nối 4G và 5G đồng thời để đảm bảo dữ liệu và tín hiệu điều khiển được truyền qua 4G trong khi dữ liệu truy cập Internet đi qua 5G. Việc phải hoạt động trên hai băng tần song song làm tăng mức tiêu thụ năng lượng, gây hiện tượng nóng máy.

Do đó, 5G NSA thường được xem như một bước chuyển tiếp, giống 4.5G hơn là 5G thực thụ.

Cả SA và NSA đều có vai trò trong quá trình chuyển đổi sang 5G. NSA thích hợp cho giai đoạn đầu để mở rộng phủ sóng nhanh chóng, trong khi SA sẽ dần trở nên quan trọng hơn để hỗ trợ các dịch vụ và ứng dụng tiên tiến của 5G.

Cách nhận biết bạn đang sử dụng công nghệ 5G NonSA hay SA như sau:

+ Độ trễ (Latency): Công nghệ SA cho phép độ trễ Ping dưới 10ms, có thể đạt đến 1ms, nếu trên 10 ms thì đó là bạn đang dùng Công nghệ NonSA.

+ Hiệu suất mạng: 5G SA cho tốc độ lý thuyết đạt 10 Gbps. Trong thực tế, với hạ tầng hiện nay, tốc độ thường dao động từ 1 Gbps đến 3 Gbps, tùy thuộc vào điều kiện mạng và vị trí địa lý. Nếu thấp hơn là bạn đang dùng 4,5G nhé.

+ Dung lượng kết nối (Connection Density): 5G SA có thể hỗ trợ lên đến 1 triệu thiết bị trên mỗi km², vượt xa khả năng của 4G LTE. Điều này phù hợp cho các ứng dụng IoT, đặc biệt ở các thành phố thông minh hoặc trong các nhà máy công nghiệp nơi cần kết nối hàng loạt thiết bị cùng lúc. Nếu bạn dùng 5G mà bị nghẽn do nhiều thiết bị đang ở trong vùng phủ sóng thì đó là 5G NonSA nhé.